Lớp Phật Pháp Buddhadhamma
Môn học: TƯƠNG ƯNG BỘ – SAṂYUTTANIKĀYA
Bài học ngày 21.5.2022
ƯA THỊ PHI THÌ XU HƯỚNG THEO BẠN XẤU
Kinh Katamodakatissa (Katamodakatissasuttaṃ)
CHƯƠNG VI. TƯƠNG ƯNG PHẠM THIÊN – PHẨM THỨ NHẤT (S. i, 148)
Người hiền thiện sống hướng tâm vào sở hành của bản thân hơn là nặng lòng với chuyện thiên hạ. Tâm lý chung cho thấy những ai sống thường bận tâm với sự khen chê, dị nghị chuyện người nầy người kia ít khi có cái nhìn với chiều sâu. Ngay cả người xuất gia nếu dành phần lớn thì giờ bàn chuyện thị phi thì lâu ngày trở thành kẻ xu hướng theo bạn xấu.
Sāvatthinidānaṃ. Tena kho pana samayena bhagavā divāvihāragato hoti paṭisallīno. Atha kho subrahmā ca paccekabrahmā suddhāvāso ca paccekabrahmā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā paccekaṃ dvārabāhaṃ nissāya aṭṭhaṃsu.
Tại Sāvatthi.
Thuở ấy vào một buổi trưa Đức Thế Tôn đang độc cư tịnh mặc.
Bấy giờ có hai Phạm thiên bích chi Subrahmā và Suddhavāsa đi đến Thế Tôn. Sau khi đến mỗi vị đứng tại một cột trụ.
Atha kho suddhāvāso paccekabrahmā katamodakatissakaṃ bhikkhuṃ ārabbha bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘Appameyyaṃ paminanto, kodha vidvā vikappaye;
Appameyyaṃ pamāyinaṃ, nivutaṃ taṃ maññe akissava’’nti.
Rồi Phạm thiên bích chi Suddhavāsa đề cập tới tỳ khưu Katamodakatissa nói lên kệ ngôn nầy trước Đức Thế Tôn:
Con nghĩ người có trí
Không đo cái vô lượng?
Chỉ kẻ ưa thị phi
Suy ta ra bụng người.
‘‘Appameyyaṃ paminanto kodha vidvā vikappaye
= Người có trí sao lại có thể lượng định cái không thể đo lường?
Appameyyaṃ pamāyinaṃ nivutaṃ taṃ maññe akissava’’nti
= Con nghĩ những ai đem tâm lượng hẹp hòi để đo lường tâm bao la vô lượng đúng là kẻ chỉ biết nghe chuyện thị phi.
Theo Sớ giải thì chữ akissava chỉ cho kẻ nông cạn thiếu trí. Hậu sớ giải thì giải thích từ nầy theo ngôn ngữ dân gian chỉ cho người hay xu hướng theo chuyện thị phi (kinti sunạ̄ti etāyā ti).
Katamodakatissa là một tỳ khưu cùng với Kokālika, Khandadevīputta và Samuddadatta thuộc nhóm theo Devadatta kích động chia rẽ Tăng chúng. Những vị nầy thường đố kỵ gièm pha các bậc trưởng lão đại đệ tử Phật.
Tỳ khưu Giác Đẳng dịch và biên soạn giáo trình
8. Katamodakatissasuttaṃ [Mūla]
179. Sāvatthinidānaṃ. Tena kho pana samayena bhagavā divāvihāragato hoti paṭisallīno. Atha kho subrahmā ca paccekabrahmā suddhāvāso ca paccekabrahmā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā paccekaṃ dvārabāhaṃ nissāya aṭṭhaṃsu. Atha kho suddhāvāso paccekabrahmā katamodakatissakaṃ [katamorakatissakaṃ (sī. syā. kaṃ.)] bhikkhuṃ ārabbha bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘Appameyyaṃ paminanto, kodha vidvā vikappaye;
Appameyyaṃ pamāyinaṃ, nivutaṃ taṃ maññe akissava’’nti.
8. Katamodakatissasuttavaṇṇanā [Aṭṭhakathā]
179. Aṭṭhame akissavanti kissavā vuccati paññā, nippaññoti attho. Aṭṭhamaṃ.
