Lớp Phật Pháp Buddhadhamma
Môn học: TƯƠNG ƯNG BỘ – SAṂYUTTANIKĀYA
Bài học ngày 30.7.2022
PHỤNG DƯỠNG CHA MẸ MỘT CÁCH CHÂN CHÁNH
Kinh Mātuposaka (Mātuposakasuttaṃ)
(CHƯƠNG VII. TƯƠNG ƯNG BÀ LA MÔN – PHẨM CƯ SĨ) (S. I, 181)
Phụng dưỡng cha mẹ là điều rất đáng quý. Nhưng một điểm quan trọng khác là báo hiếu bằng phương tiện hợp đạo. Hiếu đạo là một tôn giáo không cần kinh điển và giáo thuyết. Theo lời Phật dạy thì sự thể hiện tấm lòng hiếu thảo với cha mẹ là thiện hạnh mang lại phước báo đời nầy và đời sau. Bài kinh nầy cũng nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng khác: thương kính mẹ cha là một chuyện mà phụng dưỡng đúng theo pháp là chuyện khác.
Sāvatthinidānaṃ. Atha kho mātuposako brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho mātuposako brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahañhi, bho gotama, dhammena bhikkhaṃ pariyesāmi, dhammena bhikkhaṃ pariyesitvā mātāpitaro posemi. Kaccāhaṃ, bho gotama, evaṃkārī kiccakārī homī’’ti?
Tại Sāvatthi.
Bấy giờ bà la môn Mātaposaka đi đến Đức Thế Tôn nói lên những lời thăm hỏi thân thiện và ngồi xuống một bên. Rồi bà la môn Mātaposaka nói với Đức Thế Tôn:
- Thưa Tôn giả Gotama, tôi tìm thực phẩm một cách chân chánh và với cách đó phụng dưỡng cha mẹ. Làm như vậy có đúng với hiếu đạo?
‘‘Taggha tvaṃ, brāhmaṇa, evaṃkārī kiccakārī hosi. Yo kho, brāhmaṇa, dhammena bhikkhaṃ pariyesati, dhammena bhikkhaṃ pariyesitvā mātāpitaro poseti, bahuṃ so puññaṃ pasavatī’’ti.
‘‘Yo mātaraṃ pitaraṃ vā, macco dhammena posati;
Tāya naṃ pāricariyāya, mātāpitūsu paṇḍitā;
Idheva naṃ pasaṃsanti, pecca sagge pamodatī’’ti.
- Đúng như vậy. Làm như vậy là hiếu đạo. Này bà la môn, người tìm kiếm thực phẩm hợp đạo và phụng dưỡng cha mẹ tạo nhiều phước báu.
‘‘Phụng dưỡng mẹ cha
Bằng phương cách chơn chánh
Kiếp nầy bậc trí khen
Đời sau vui thiên giới.
Evaṃ vutte, mātuposako brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama...pe... upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
Khi được nghe vậy, bà la môn Mātaposaka bạch Thế Tôn:
-- Thật vi diệu thay, Tôn giả Gotama! Thật vi diệu thay, Tôn giả Gotama! Diệu Pháp được Tôn giả Gotama hiển bày như người dựng đứng những gì bị ngã xuống, phơi bày những gì bị che kín, chỉ đường cho kẻ lạc lối, hay đem đèn sáng vào chỗ tăm tối để những ai có mắt thấy được. Con xin nương tựa Đức Thế Tôn Gotama, xin nương tựa Pháp, xin nương tựa tỳ khưu Tăng. Mong Tôn giả Gotama nhận con làm đệ tử, từ nay cho đến mạng chung con trọn đời quy ngưỡng.
‘‘Yo mātaraṃ pitaraṃ vā macco dhammena posati = người phụng dưỡng mẹ và cha đúng theo pháp (hợp đạo)
Tāya naṃ pāricariyāya mātāpitūsu = do sự phụng dưỡng cha mẹ như vậy
paṇḍitā idheva naṃ pasaṃsanti = Đời nầy được bậc trí tán thán
pecca sagge pamodatī’’ti = Đời sau được an lạc ở thiên giới
Biệt danh Mātaposaka theo nghĩa đen có thể hiểu là “Người phụng dưỡng Mẹ” nhưng chữ māta trong văn hoá Ấn ngoài ý nghĩa “mẹ” còn có nghĩ là người ban bố sự sống. Nên ở đây có thể hiểu là “Người phụng dưỡng đấng sanh thành”
Chữ dhamma – pháp trong bài kinh nầy mang ý nghĩa hợp đạo, chân chánh, đúng cách.
Tỳ khưu Giác Đẳng dịch và biên soạn giáo trình
9. Mātuposakasuttaṃ [Mūla]
205. Sāvatthinidānaṃ. Atha kho mātuposako brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho mātuposako brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahañhi, bho gotama, dhammena bhikkhaṃ pariyesāmi, dhammena bhikkhaṃ pariyesitvā mātāpitaro posemi. Kaccāhaṃ, bho gotama, evaṃkārī kiccakārī homī’’ti? ‘‘Taggha tvaṃ, brāhmaṇa, evaṃkārī kiccakārī hosi. Yo kho, brāhmaṇa, dhammena bhikkhaṃ pariyesati, dhammena bhikkhaṃ pariyesitvā mātāpitaro poseti, bahuṃ so puññaṃ pasavatī’’ti.
‘‘Yo mātaraṃ pitaraṃ vā, macco dhammena posati;
Tāya naṃ pāricariyāya, mātāpitūsu paṇḍitā;
Idheva naṃ pasaṃsanti, pecca sagge pamodatī’’ti.
Evaṃ vutte, mātuposako brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama...pe... upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti
9. Mātuposakasuttavaṇṇanā [Aṭṭhakathā]
205. Navame peccāti ito paṭigantvā. Navamaṃ.
