Lớp Phật Pháp Buddhadhamma
Môn học: TƯƠNG ƯNG BỘ – SAṂYUTTANIKĀYA
Bài học ngày 2.3.2024
NHÂN TẠO, SỞ TẠO TƯƠNG ĐỒNG
Kinh Với Nhân Vô Thường (Sahetu-aniccasuttaṃ)
Tập III – Uẩn - Chương I. Tương Ưng Uẩn-Phần I-Phẩm Vô Thường (S,iii,18)
Đối với hành giả tu tập, thì sự tương quan giữa nhân tạo và sở tạo là chìa khoá quan trọng để lãnh hội bản chất tự nhiên của pháp hữu vi. Niềm vui thích khi hoa nở thì cũng đồng nghĩa là niềm vui sẽ tan biến khi hoa tàn. Cái gì có được khiến mình hạnh phúc thì cũng có nghĩa là cái đó sẽ làm mình đau khổ khi mất đi. Đó là định luật của đời sống, của vũ trụ, của pháp hữu vi. Đòi hỏi khác hơn là tự mình chuốc khổ. Nỗi đau trầm thống của kiếp nhân sinh là không nhìn là bản chất tương đồng của nhân tạo và sở tạo.
Kinh văn
Sāvatthinidānaṃ.
“Rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ. Yopi hetu, yopi paccayo rūpassa uppādāya, sopi anicco. Aniccasambhūtaṃ, bhikkhave, rūpaṃ kuto niccaṃ bhavissati.
Vedanā aniccā. Yopi hetu, yopi paccayo vedanāya uppādāya, sopi anicco. Aniccasambhūtā, bhikkhave, vedanā kuto niccā bhavissati.
Saññā aniccā …
Saṅkhārā aniccā. Yopi hetu yopi paccayo saṅkhārānaṃ uppādāya, sopi anicco. Aniccasambhūtā, bhikkhave, saṅkhārā kuto niccā bhavissanti.
Viññāṇaṃ aniccaṃ. Yopi hetu yopi paccayo viññāṇassa uppādāya, sopi anicco. Aniccasambhūtaṃ, bhikkhave, viññāṇaṃ kuto niccaṃ bhavissati.
Evaṃ passaṃ …pe… nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī”ti.
-- Này chư Tỳ khưu, sắc là vô thường. Nhân và duyên sanh khởi sắc cũng vô thường. Sắc sanh khởi từ cái vô thường thì làm thế nào có thể thường hằng?
…, thọ là vô thường …, tưởng là vô thường …, các hành là vô thường …, thức là vô thường. Nhân và duyên sanh khởi thức cũng vô thường. Thức sanh khởi từ cái vô thường thì làm thế nào có thể thường hằng?
Này chư Tỳ khưu, vị thánh đệ tử có học hiểu thấy vậy nhàm chán đối với sắc, nhàm chán đối với thọ, nhàm chán đối với tưởng, nhàm chán đối với các hành, nhàm chán đối với thức. Do nhàm chán vị ấy ly tham. Do ly tham tâm được giải thoát. Khi giải thoát, trí sanh khởi nhận rõ: “Đã được giải thoát”; vị ấy biết: “sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, những gì cần làm đã làm, không có thêm sự trạng này nữa”.
Kinh Với Nhân Khổ Não (Sahetudukkhasuttaṃ)
Tập III – Uẩn - Chương I. Tương Ưng Uẩn-Phần I-Phẩm Vô Thường (S,iii,19)
……
Kinh văn
Sāvatthinidānaṃ.
“Rūpaṃ, bhikkhave, dukkhaṃ. Yopi hetu yopi paccayo rūpassa uppādāya, sopi dukkho. Dukkhasambhūtaṃ, bhikkhave, rūpaṃ kuto sukhaṃ bhavissati.
Vedanā dukkhā …
saññā dukkhā …
saṅkhārā dukkhā …
viññāṇaṃ dukkhaṃ. Yopi hetu yopi paccayo viññāṇassa uppādāya, sopi dukkho. Dukkhasambhūtaṃ, bhikkhave, viññāṇaṃ kuto sukhaṃ bhavissati.
Evaṃ passaṃ …pe… nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī”ti.
Nhân duyên tại Sāvatthi …
-- Này chư Tỳ khưu, sắc là khổ não. Nhân và duyên sanh khởi sắc cũng khổ não. Sắc sanh khởi từ cái khổ não thì làm thế nào có thể an lạc?
…, thọ là khổ não …, tưởng là khổ não …, các hành là khổ não …, thức là khổ não. Nhân và duyên sanh khởi thức cũng khổ não. Thức sanh khởi từ cái khổ não thì làm thế nào có thể an lạc?
Này chư Tỳ khưu, vị thánh đệ tử có học hiểu thấy vậy nhàm chán đối với sắc, nhàm chán đối với thọ, nhàm chán đối với tưởng, nhàm chán đối với các hành, nhàm chán đối với thức. Do nhàm chán vị ấy ly tham. Do ly tham tâm được giải thoát. Khi giải thoát, trí sanh khởi nhận rõ: “Đã được giải thoát”; vị ấy biết: “sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, những gì cần làm đã làm, không có thêm sự trạng này nữa.
Kinh Với Nhân Vô Ngã (Sahetu-anattasuttaṃ)
Tập III – Uẩn - Chương I. Tương Ưng Uẩn-Phần I-Phẩm Vô Thường (S,iii,20)
……
Kinh văn
Sāvatthinidānaṃ.
“Rūpaṃ, bhikkhave, anattā. Yopi hetu yopi paccayo rūpassa uppādāya, sopi anattā. Anattasambhūtaṃ, bhikkhave, rūpaṃ kuto attā bhavissati.
Vedanā anattā …
saññā anattā …
saṅkhārā anattā …
viññāṇaṃ anattā. Yopi hetu yopi paccayo viññāṇassa uppādāya, sopi anattā. Anattasambhūtaṃ, bhikkhave, viññāṇaṃ kuto attā bhavissati.
Evaṃ passaṃ …pe… nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī”ti.
Nhân duyên tại Sāvatthi …
-- Này chư Tỳ khưu, sắc là vô ngã. Nhân và duyên sanh khởi sắc cũng vô ngã. Sắc sanh khởi từ cái vô ngã thì làm thế nào có thể tự ngã?
…, thọ là vô ngã …, tưởng là vô ngã …, các hành là vô ngã …, thức là vô ngã. Nhân và duyên sanh khởi thức cũng vô ngã. Thức sanh khởi từ cái vô ngã thì làm thế nào có thể tự ngã?
Này chư Tỳ khưu, vị thánh đệ tử có học hiểu thấy vậy nhàm chán đối với sắc, nhàm chán đối với thọ, nhàm chán đối với tưởng, nhàm chán đối với các hành, nhàm chán đối với thức. Do nhàm chán vị ấy ly tham. Do ly tham tâm được giải thoát. Khi giải thoát, trí sanh khởi nhận rõ: “Đã được giải thoát”; vị ấy biết: “sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, những gì cần làm đã làm, không có thêm sự trạng này nữa.
Chú Thích
Nhân (hetu) như hạt giống chứa đựng những quy định về phiên bản sản sinh. Duyên (paccaya) là điều kiện trợ giúp cho sự sanh khởi, tồn tại và phát triển như phân, đất, nước, ánh sáng … đối với hạt giống.
Phật ngôn trong bài kinh này, dạy về định lý cố nhiên là hễ cái gì do nhân duyên tập khởi thì mang một số bản chất tương đồng. Cái vô thường biến hoại thì không thể sản sinh cái vĩnh hằng; cái bất toàn bất toại thì không thể sản sinh cái hạnh phúc tuyệt đối; cái vô chủ vô quyền thì không thể tạo thành ngã hay ngã sở.
Tỳ khưu Giác Đẳng soạn dịch.
7. Sahetuaniccasuttaṃ
18. Sāvatthinidānaṃ.
“Rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ. Yopi hetu, yopi paccayo rūpassa uppādāya, sopi anicco. Aniccasambhūtaṃ, bhikkhave, rūpaṃ kuto niccaṃ bhavissati.
Vedanā aniccā. Yopi hetu, yopi paccayo vedanāya uppādāya, sopi anicco. Aniccasambhūtā, bhikkhave, vedanā kuto niccā bhavissati.
Saññā aniccā …
saṅkhārā aniccā. Yopi hetu yopi paccayo saṅkhārānaṃ uppādāya, sopi anicco. Aniccasambhūtā, bhikkhave, saṅkhārā kuto niccā bhavissanti.
Viññāṇaṃ aniccaṃ. Yopi hetu yopi paccayo viññāṇassa uppādāya, sopi anicco. Aniccasambhūtaṃ, bhikkhave, viññāṇaṃ kuto niccaṃ bhavissati.
Evaṃ passaṃ …pe… nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī”ti. Sattamaṃ.
8. Sahetudukkhasuttaṃ
19. Sāvatthinidānaṃ.
“Rūpaṃ, bhikkhave, dukkhaṃ. Yopi hetu yopi paccayo rūpassa uppādāya, sopi dukkho. Dukkhasambhūtaṃ, bhikkhave, rūpaṃ kuto sukhaṃ bhavissati.
Vedanā dukkhā …
saññā dukkhā …
saṅkhārā dukkhā …
viññāṇaṃ dukkhaṃ. Yopi hetu yopi paccayo viññāṇassa uppādāya, sopi dukkho. Dukkhasambhūtaṃ, bhikkhave, viññāṇaṃ kuto sukhaṃ bhavissati.
Evaṃ passaṃ …pe… nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī”ti. Aṭṭhamaṃ.
9. Sahetu-anattasuttaṃ
20. Sāvatthinidānaṃ.
“Rūpaṃ, bhikkhave, anattā. Yopi hetu yopi paccayo rūpassa uppādāya, sopi anattā. Anattasambhūtaṃ, bhikkhave, rūpaṃ kuto attā bhavissati.
Vedanā anattā …
saññā anattā …
saṅkhārā anattā …
viññāṇaṃ anattā. Yopi hetu yopi paccayo viññāṇassa uppādāya, sopi anattā. Anattasambhūtaṃ, bhikkhave, viññāṇaṃ kuto attā bhavissati.
Evaṃ passaṃ …pe… nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī”ti. Navamaṃ.
