Lớp Phật Pháp Buddhadhamma
Môn học: THẮNG PHÁP PHỔ THÔNG
Bài học ngày 8.3.2024
THẮNG PHÁP TẬP YẾU (ABHIDHAMMATTHASAṄGAHA)
Bài 82. Quả Nghiệp Thiện Sắc Giới
Rūpāvacarakusalaṁ pana paṭhamajjhānaṁ parittaṁ bhāvetvā brahmapārisajjesu uppajjanti. Tad eva majjhimaṁ bhāvetvā brahmapurohitesu, paṇītaṁ bhāvetvā mahābrahmesu.
Đối với thiện nghiệp sắc giới, những vị tu chứng sơ thiền bậc thấp sanh vào cõi Phạm chúng thiên; những vị tu chứng bậc trung sanh vào cõi Phạm phụ thiên; những vị tu chứng bậc thượng sanh vào cõi Đại phạm thiên.
Tathā dutiyajjhānaṁ tatiyajjhānañ cā parittaṁ bhāvetvā parittābhesu; majjhimaṁ bhāvetvā appamāṇābhesu; paṇītaṁ bhāvetvā ābhassaresu.
Tương tự như trên, những vị tu chứng nhị thiền và tam thiền bậc thấp sanh vào cõi Thiểu quang thiên; những vị tu chứng bậc trung sanh vào cõi Vô lượng quang thiên; những vị tu chứng bậc thượng sanh vào cõi Biến quang thiên;
Catutthajjhānaṁ parittaṁ bhāvetvā parittasubhesu; majjhimaṁ
bhāvetvā appamāṇasubhesu; paṇītaṁ bhāvetvā subhakiṇhesu.
Những vị tu chứng tứ thiền bậc thấp sanh vào cõi Thiểu tịnh thiên; những vị tu chứng bậc trung sanh vào cõi Vô lượng tịnh thiên; những vị tu chứng bậc thượng sanh vào cõi Biến tịnh thiên.
Pañcamajjhānaṁ bhāvetvā vehapphalesu. Tad eva saññāvirāgaṁ bhāvetvā asaññasattesu. Anāgāmino pana suddhāvāsesu uppajjanti.
Những vị chứng ngũ thiền sanh vào cõi Quảng quả thiên. Những vị không thích thú với tâm thức sanh vào cõi Vô tưởng thiên. Những vị bất lai sanh vào những cõi Tịnh cư thiên.
Chú thích
Trong thời gian tu thiền sử dụng tâm đại thiện (tâm dục giới tịnh hảo). Giai đoạn này chỉ cho quả trong cõi dục giới. Thí dụ người sanh ra với những tư chất đặc biệt về trí nhớ, đức tính cao quý trong cõi nhân loại có thể do tâm thiện dục giới lúc tu thiền tạo nên.
Thiền chứng như tâm thiện sơ thiền, nhị thiền, ... không phải là quả mà chính những tâm thiện này tạo thành tâm quả sắc giới (hay vô sắc giới). Nhiều người lầm tưởng tu thiền là nhân mà chứng thiền là quả. Tâm quả sắc giới chỉ làm ba chức năng kiết sanh thức, tiềm thức và tử thức của chúng sanh trong cõi sắc giới.
Tất cả tâm thiện sắc giới tạo tâm quả tương đương. Như tâm sơ thiền tạo tâm quả sơ thiền. Không hơn không kém.
Tâm quả nhị thiền và tâm quả tam thiền tạo quả tái sanh trong cõi nhị thiền. Trong Thắng Pháp Tạng thì tâm thiền có vô tầm hữu tứ nên tạo thành năm tầng thiền, nhưng nói về cõi thiền sắc giới thì hoàn toàn như Kinh Tạng.
Đối với sơ thiền, nhị thiền, tam thiền, tứ thiền các tâm thiền được liệt kê không phân biệt thứ bậc thấp, trung bình hay bậc cao. Sự khác biệt này nằm ở mức độ tinh luyện thuần thục trong thiền. Khi tái sanh vào cõi sắc giới thì các căn cơ này đóng vai trò quan trọng trong cảnh giới tái sanh.
Một vị tu thiền với sự chứng đắc nhiều tầng thiền, khi mệnh chung nếu không hoại thiền thì tâm thiền cao nhất sẽ quyết định cảnh giới tái sanh.
Đối với những vị chứng ngũ thiền, thì cảnh giới tái sanh mang tánh cách khác biệt so với những những tầng thiền thấp kể trên. Tất cả phàm nhân, thánh nhập lưu, thánh nhất lai chứng ngũ thiền đều sanh vào cõi Quảng quả thiên cho dù cơ địa cao thấp ra sao.
Một số phàm nhân chứng ngũ thiền mang quan niệm chính tâm thức là cội nguồn của đau khổ, nhưng hướng đến cảnh giới vô tâm thức, nên sanh vào cõi Vô tưởng thiên. Tại đấy, trong thời gian rất dài không có tâm thức chỉ có thân như pho tượng, cho đến khi hết tuổi thọ sanh vào cảnh giới khác.
Các vị thánh tam quả a na hàm chứng ngũ thiền sanh vào 5 cõi tịnh cư, tuỳ thuộc vào thế mạnh của ngũ căn (tín, tấn, niệm, định, tuệ). Các bậc tam quả mạnh về tín căn sanh vào cõi Vô phiền thiên; Các bậc tam quả mạnh về tấn căn sanh vào cõi Vô nhiệt thiên; Các bậc tam quả mạnh về niệm căn sanh vào cõi Thiện hiện thiên; Các bậc tam quả mạnh về định căn sanh vào cõi Thiện kiến thiên; Các bậc tam quả mạnh về tuệ căn sanh vào cõi Sắc cứu cánh thiên.
Tỳ khưu Giác Đẳng dịch và biên soạn.
