Lớp Phật Pháp Buddhadhamma
Môn học: PĀLI PHÁP CÚ
Bài học thứ năm 20.3.2025
XXVI
Phẩm Bà La Môn
(Brāhmaṇavagga)
XXVI. Phẩm Bà La Môn_Kệ số 30 (dhp 412)
Chánh văn:
30. Yo’dha puññañca pāpañca
ubho saṅgaṃ upaccagā
asokaṃ virajaṃ suddhaṃ
tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
(dhp 412)
Thích văn:
Yo’ dha [hợp âm yo idha] ai ở đời này.
Puññañca [hợp âm puññaṃ ca] điều thiện.
Pāpañca [hợp âm pāpaṃ ca] điều ác.
Ubho [đối cách, số nhiều, ba tính, phiếm chỉ đại từ ubha] cả hai.
Saṅgaṃ [đối cách, số ít, nam tính, danh từ saṅga] sự dính mắc, sự ràng buộc, hệ lụy.
Upaccagā [động từ quá khứ phân từ, quá khứ cách, parassapada, ngôi III, số ít, “upa + ati +
Asokaṃ [đối cách, số ít, nam tính, tính từ hợp thể asoka (a + soka)] không sầu muộn.
Virajaṃ [đối cách, số ít, nam tính, tính từ viraja (vi + raja)] ly trần, không bụi bẩn.
Suddhaṃ [đối cách, số ít, nam tính, tính từ suddha (quá khứ phân từ của động từ sujjhati)] trong sạch, thanh tịnh.
Việt văn:
30. Ai ở đời không nhiễm,
bỏ cả điều thiện ác,
vô ưu, ly trần, tịnh
ta gọi ấy phạm chí.
(pc 412)
Chuyển văn:
30. Idha yo puññaṃ ca pāpaṃ ca ubho saṅgaṃ upaccagā asokaṃ virajaṃ suddhaṃ. Taṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ brūmi.
Ở đời, ai đã vượt qua cả hai điều thiện và ác, vượt qua sự hệ lụy, vô ưu, ly trần, thanh tịnh, người ấy, ta gọi là bà la môn.
Duyên sự:
Bài kệ này, đức Phật thuyết ở Sāvatthi, khi Ngài trú tại chùa Pubbārāma, vì câu chuyện của trưởng lão Revata.
Ngài Revata là vị sa di A la hán bảy tuổi, nhưng vì là bậc Lậu Tận nên được gọi kính trọng là Trưởng lão Revata (Revatatthero).
Ngài là em trai út của Tôn giả Sāriputta, Ngài có duyên lành xuất gia lúc bảy tuổi. Ngài được thầy tế độ dạy cho đề mục thiền quán, Ngài đi vào rừng gai (Khandiravana) tu tập tinh tấn và đắc quả A la hán.
Mãn mùa an cư năm ấy, đức Thế Tôn dẫn năm trăm tỳ kheo vào khu rừng cây gai đó để thăm sa di Revata. Chư Thiên dựng lên 500 tịnh thất và một ngôi nhà nóc nhọn để đức Phật và chúng tỳ kheo trú ngụ một tháng nơi ấy… câu chuyện này được mô tả chi tiết ở duyên sự kệ pháp cú 98 (dhp 98).
Khi trở về chùa Pubbārāma, một ngày nọ chư tỳ kheo đã bàn luận: “Ôi! Phước báu. Ôi! Lợi lộc của vị sa di này quá lớn. Chỉ có một mình mà đã tạo nên năm trăm am thất nóc nhọn, để là chổ trú cho năm trăm vị tỳ kheo và một tịnh thất cho bậc Đạo sư”.
Bậc Đạo sư ngự đến hội trường nghe câu chuyện các tỳ kheo bàn luận. Ngài bảo: “Này chư tỳ kheo, đối với vị lậu tận thì không còn thiện cũng không còn ác nữa, vị A la hán đã đoạn trừ cả hai phạm trù”. Nói xong, đức Phật đã thuyết lên bài kệ: Yo’ dha puññañca pāpañca…v.v…tamahaṃ brūmi brāhmaṇan’ ti.
Dứt pháp thoại có nhiều vị đắc thánh quả.
Lý giải:
Bài kệ này cũng mô tả đặc tính của vị A la hán.
Ai ở đời, vượt qua cả hai điều Thiện và ác (yo idha puññañca pāpañca upaccagā), nghĩa là vị A la hán đã đặt xuống gánh nặng phiền não nên Ngài không còn làm điều ác; đã là xong việc cần làm nên Ngài không còn phải làm điều thiện nữa; Đổng lực tâm của A la hán chỉ là tâm vô ký tố (kiriyābyākatajavana), một thứ tâm hành động tốt nhưng không tạo quả dị thục.
Đã vượt qua hệ lụy (saṅgaṃ upaccagā), nghĩa là vị A la hán không còn năm nhiễm trước (saṅga) là tham, sân, si, mạn và tà kiến.
Vô ưu (asokaṃ), nghĩa là vị A la hán không còn sự buồn lo vốn có trong cuộc luân hồi.
Ly trần (virajaṃ), nghĩa là vị A la hán nội tâm không bám bụi trần phiền não.
Thanh tịnh (suddhaṃ), ngay cả những tùy phiền não cũng không có (nirupakkilesa) đối với vị A la hán.
Một vị A la hán có đức tính như vậy, đức Phật gọi vị ấy là Bà la môn.
Tỳ kheo Tuệ Siêu biên soạn.
