Lớp Phật Pháp Buddhadhamma
Môn học: PĀLI PHÁP CÚ
Bài học chủ nhật 21.4.2024
XX
Phẩm Đạo Lộ
(Maggavagga)
XX. Phẩm Đạo Lộ_Kệ số 6 (dhp 278)
Chán văn:
6. Sabbe saṅkhārā dukkhā’ ti
yadā paññāya passati
atha nibbindati dukkhe
esa maggo visuddhiyā.
(dhp 278)
Chuyển văn:
6. Yadā sabbe saṅkhārā dukkhā iti paññāya passati, atha dukkhe nibbandati eso visuddhiyā maggo.
Thích văn:
Dukkhā’ ti [hợp âm dukkhā iti].
Dukkhā [chủ cách, số nhiều, nam tính, tính từ dukkha] sự khổ não.
Việt văn:
6. “Tất cả hành là khổ”
khi thấy vậy với trí
ắt yểm ly sự khổ
đó là đạo thanh tịnh.
(pc 278)
6. Khi nào tỏ ngộ bằng trí tuệ rằng: “Tất cả hữu vi là khổ não”, lúc ấy sẽ yểm ly khổ đau, đó là đạo lộ đến thanh tịnh.
Duyên sự:
Bài kệ này, đức Phật cũng thuyết ở Sāvatthi, khi Ngài ngự tại Jetavanavihāra, vì nhân 500 vị tỳ kheo ẩn lâm khác.
Năm trăm tỳ kheo này trú ở rừng hành đạo, dù tinh tấn nhưng không chứng đắc đạo quả gì. Chư tỳ kheo bèn trở về bái kiến đức Phật, để Ngài dạy cho đề mục thiền quán thích hợp.
Đức Thế Tôn quán xét thấy duyên lành đắc A la hán của các vị tỳ kheo này. Ngài cũng thấy căn cơ của họ trong thời đức Phật Kassapa, đã từng huân tu tuỳ quán khổ (dukkhanupassanā), nên Ngài dạy họ một bài kệ: Sabbe saṅkhārā dukkhā’ ti…v.v…esa maggo visuddhiyā’ ti.
Nghe xong bài kệ, cả nhóm tỳ kheo này chứng đắc đạo quả A la hán.
Lý giải:
Bài kệ này, cũng có ý nghĩa như bài kệ trước (dhp 277), chỉ khác chút là đạo lộ đưa đến níp bàn trong trường hợp này là tuỳ quán khổ (dukkhānupassanā).
Thân ngũ uẩn này là khổ (pañcakhandha dukkhā), đó là ý nghĩa của câu tất cả hành là khổ (sabbe saṅkhārā dukkhā).
Gọi là khổ (dukkhā) có 4 ý nghĩa:
(1) Luôn bị bức xúc (abhiṇhasampaṭipīlanato).
(2) Khó chịu đựng (dukkhamato).
(3) Cội nguồn các thứ khổ (dukkhavatthuto).
(4) Trái nghĩa với lạc (sukhapaṭikkhepato).
Khi hành giả với tuệ quán thẩm nghiệm thân ngũ uẩn là khổ, khổ vì danh sắc liên tục sanh diệt biến hoại, hành giả sẽ nhận thấy khổ vẫn thật đáng nhàm chán, do nhàm chán sẽ ly tham, ly tham thì giải thoát, chứng đạt vô nguyện giải thoát (appaṇihitavimokkha).
Nên nói rằng: đó là đạo lộ dẫn đến thanh tịnh (eso maggo visuddhiyā’ ti).
Tỳ kheo Tuệ Siêu biên soạn.
