Môn học: PHẬT PHÁP CƠ BẢN || Phần III: Ứng Dụng Lời Phật Dạy - Sống Lợi Lạc

Lớp Phật Pháp Phật pháp

Môn học: Phật Pháp Cơ Bản

Phần III: Ứng dụng Lời Phật Dạy

TRỐNG LẠI LẠC

Nếp sống mà Đức Phật dạy, là sống lợi cho tự thân và tha nhân. Sống vô bổ, là cơ sở vật chất không được nhận giá trị và thời gian tồn tại có thể được cải thiện. Sống lợi, cũng có nghĩa là ý thức rõ cái gì mang lại hạnh phúc, hay giảm thiểu nỗi đau cho chính mình và người khác. Ý thức này cần có một nội tâm sáng sủa. Người sống với tâm trí không khó để nhận ra. Điều này được Đức Phật dạy qua nhiều trường hợp. Dưới đây là một chứng chỉ.

Cũng do tâm thanh tịnh làm nhân như vậy, đây các Tỷ-kheo, một số loài hữu tình ở đời này, sau khi thân van mạng chung, sanh vào cõi thiện, cõi trời, cõi đời này.

Ví dụ, đây là tỷ lệ kheo, một hồ nước tẩy rửa, bị xúc động, bụi bùn. Tại đấy có người có mắt, đứng trên bờ biển, không thể tìm thấy các con ốc, các con sỏi, các hòn đảo khách sạn, các hòn đá, các đàn cá qua lại, đứng yên. Vì sao? Vì nước bị đục. Này các Tỷ-kheo, cũng vậy, vị Tỷ-kheo với tâm bị đục lợi ích của mình, hay biết được lợi ích của người, hay biết được lợi cả hai, hay sẽ chứng minh các pháp thượng nhân, tri kiến ​​​​thắng xứng đáng các bậc Thánh; sự kiện như vậy không xảy ra. Vì sao? Vì tâm bị đục nên đây là tỷ lệ-kheo.

Ví dụ, đây là tỷ-kheo, một hồ nước trong sáng, trong suốt, không đục. Tại đấy có người có mắt, đứng trên bờ biển, có thể thấy các con ốc, các con sỏi, các hòn đảo khách sạn, các hòn đá, các đàn cá qua lại, đứng yên. Vì sao? Vì nước không bị đục, đây là tỷ-kheo. Cũng như vậy, tỷ-kheo, vị tỷ-kheo với tâm không thể được biết là đục được lợi ích của mình, hay biết được lợi ích của người, hay biết được lợi cả hai, hay sẽ chứng kiến ​​​​​​các pháp thượng nhân , tri kiến​thắng xứng đáng các hạng Thánh; sự kiện như vậy đã xảy ra. Vì sao? Vì tâm không đục, đây là tỷ-kheo.

Tăng Chi Bộ I. 9 - bản dịch của Hòa Thượng Thích Minh Châu

Nói về hướng đến lợi lạc của đời sống, Phật Pháp dạy có ba phạm trù: 1. Lợi lạc hiện tại (diṭṭhadhammikattha). 2. Lợi lạc tương lai (samparāyikattha). 3. Lợi lạc tối thượng (paramattha) .

1. Lợi lạc hiện tại (diṭṭhadhammikattha) được hiểu là những gì tạo ra tác vụ mang lại sự an lạc thiết thực trong kiếp này. Thí dụ sống hiền lành, sống chánh niệm, sống với từ bi… là những pháp tạo nên nội tâm thanh thản, sáng suốt và tạo nên hiệu ứng tích cực cho mọi người chung quanh. Do xu hướng ảnh hưởng bởi tín ngưỡng dân gian, nhiều Phật tử thường chú ý công việc làm lành tạo tiền cho kiếp sau, mà quên đi giá trị của Phật Pháp có thể được tìm thấy ngay trong cuộc sống hằng ngày. Đọc Kinh Điềm Lành (Maṅgalasutta) hay Kinh Thị Ca La Việt (Siṅgalovādasutta) sẽ dễ dàng nhận thấy, Đức Phật có rất nhiều hướng dẫn để đạt được mục tiêu lợi ích trong hiện tại.

Asevanā ca bālānaṃ
Paṇḍitānañca sevanā
Pūjā ca pūjanīyānaṃ
Etaṃ maṅgalamuttamaṃ

Không gần tàn ác thân
cấp đẳng cấp
Cúng bát
là phúc lành cao cao

Paṭirūpadesavāso ca
Pubbe ca katapuññatā
Attasammāpaṇidhi ca
Etaṃ maṅgalamuttamaṃ

Ở cư xứ thích hợp
Công đức trước làm
Hướng mình theo nhăno
là phúc lành cao

Bāhusaccañ ca Sippañca
Vinayo ca susikkhito
Subhāsitā ca yā vācā
Etaṃ maṅgalamuttamaṃ

Ða văn nghiệp nghiệp giỏi
Khéo huấn luyện học tập
Khéo sử dụng ngôn từ
Là Phúc lành cao

Mātāpitu upaṭṭhānaṃ
Puttadārassa saṅgaho
Anākulā ca kammantā
Etaṃ maṅgalamuttamaṃ

Hiếu cung cấp thành công
Chăm sóc vợ và con
Sống bằng nghề lương hảo
là phúc lành cao thượng

Dānañca dhammacariyā ca
Ñātakānañca saṅgaho
Anavajjāni kammāni
Etaṃ maṅgalamuttamaṃ

Bố thí, hành đúng Pháp
Giúp ích hàng quyến thuộc
Hành vi không lỗi
Là Phúc lành lành cao

Āratī viratī pāpā
Majjapānā ca saññamo
Appamādo ca dhammesu
Etaṃ maṅgalamuttamaṃ

Xả ly tâm niệm ác
Tự chế không nói sưa
Tinh cần thiện pháp
Là Phúc lành cao

Gāravo ca nivāto ca
Santuṭṭhī ca kataññutā
Kālena dhammassavanaṃ
Etaṃ maṅgalamuttamaṃ

Biết cung kính, Khiêm tốn
Tri túc và tri ân Phước
thời gian nghe pháp pháp
Là Phúc lành cao thượng

Khantī ca sovacassatā
Samaṇānañca dassanaṃ
Kālena dhammasākacchā
Etaṃ maṅgalamuttamaṃ

Nhẫn phấn, tính hóa hóa
Thường hội kiến ​​​​sa môn
Tùy thời gian thảo luận pháp
là thượng phúc phúc cao

Tapo ca brahmacariyañca
Ariyasaccānadassanaṃ
Nibbānasacchikiriyā ca
Etaṃ maṅgalamuttamaṃ

Thiền định, sống phạm vi
thấy được lý đế
Chứng ngộ quả niết bàn
là Phúc lành cao

Phuṭṭhassa lokadhammehi
Cittaṃ yassa na kampati
Asokaṃ virajaṃ khemaṃ
Etaṃ maṅgalamuttamaṃ

Khi xúc chạm đời tâm
không động, không tự động
và cực cực
Là phúc lành cao thượng

Etādisāni katvāna
Sabbatthamaparājitā
Sabbattha sotthiṃ gacchanti
Tantesaṃ maṅgalamuttamanti

Những người sở hữu hành động như vậy
Không có cuộc tàn thất
Khắp nơi được an toàn
Là Phúc lành thượng cao

2. Lợi lạc tương lai (samparāyikattha) chỉ cho những hạnh nghiệp mang lại kiếp sau an lạc. Những lời dạy của Đức Phật về nghiệp báo và luân hồi, cho thấy sự hiện hữu của mỗi chúng ta, không phải chỉ có đời này mà còn có kiếp trước và kiếp sau. Cũng có nhiều người quan niệm rằng, Phật Pháp đúng nghĩa chỉ quan trọng giây phút hiện tại, chứ không có viễn vông đời sau. Cái nhìn đó có thể gọi là cực đoan. Vì rất nhiều lời dạy của Đức Phật, đề tiếp cận phúc lạc kiếp lai sinh như hai kệ ngôn sau:

Sabbe sattā marissanti
maraṇantaṃ hi jīvitaṃ
yathãkammaṃ gamissanti
puññapāpaphalūpagā
nirayaṃ pāpakammantā
puññakammā ca sugatiṃ
tasmā kareyya kaḷyānaṃ
nicayaṃ samparāyikaṃ
puññāni paralokasmiჃ

patiṭṭhā honti pāṇinaṃ

Tất cả họ hữu tình
phải viễn cảnh cõi đời
Vì mạng sống vạn loại
Chung là sự chết
Ra đi với nghiệp kết quả
Làm thiện thiện cõi vui
khổ sanh cảnh
Người làm thiện
Vì phúc đức tùy thân
chính là nơi nương nhờ
dưỡng này và đời sau

Upanīyati jīvitamappamāyuṃ
Jarūpanītassa na santi tāṇā
Etaṃ bhayaṃ maraṇe pekkhamāno
Puññāni kariyātha sukhāvahāni

Sự sống thật ngắn
Đồng đến tử vong
Không ai làm khác
Người làm công việc này
Năng lực công
việc tạo ra
nguồn hạnh phúc

Tương Ưng Bộ I. Sản Kosala

3. Lợi lạc tối thượng (paramattha) là hành trình giác ngộ giải thoát, đoạn tận cột của kiết sử, hạnh phúc niết bàn. Tất cả những điều này đều là một lĩnh vực không dễ hiểu. Và sự tu tập để đạt đến nghiên cứu cánh được nói là “vượt lên trên thiện thiện, chấm dứt hệ luỵ của pháp hữu vi, thành phần hạnh phúc tối thượng là niết bàn như bốn kệ ngôn ngữ sau:

Sabbe saṅkhārā aniccãti
yadã paññāya passati
atha nibbindati dukkhe
esa maggo visuddhiyā

Các hành đều vô thường
Quán chiếu bằng trí tuệ điều
khiển y điểm ly
Ấy là đường thanh tịnh

Sabbe saṅkhārā dukkhãti
yadã paññāya passati
atha nibbindati dukkhe
esa maggo visuddhiyā

Các hành hành đều đau khổ
không quán chiếu bằng trí tuệ
như vậy y điểm ly
Ấy là đường thanh tịnh

Sabbe dhammā anattāti
yadã paññāya passati
atha nibbindati dukkhe
esa maggo visuddhiyā

Các pháp đều vô ngã
quán trí tuệ
giúp yđiểm ly khổ
Ấy là đường thanh tịnh.

Aniccã vata saṅkhãrã
uppãdavayadhammino
uppajjitvã nirujjhanti
tesaṃ vūpasamo sukho

Pháp hành vô thường
Sanh diệt là tự tánh
Có sanh an toàn phải diệt
tịnh là an lạc