Lớp Phật Pháp Buddhadhamma
Môn học: Phật Pháp Cơ Bản
Bài học ngày 23.2.2025
Phần VI: ÔN CỐ TRI TÂN
NẾU CHỈ CÓ MỘT ƯỚC VỌNG THÀNH TỰU
Nāṇāchanda Jātaka (Jātaka 289)
“nānāchandā mahārāja,
ekāgāre vasāmase.
Cùng sống chung một nhà
Nhưng ý muốn khác xa
Không lâu sau đó, nhà vua đã thương lượng được với nhóm trộm cướp để họ chỉ lấy tất cả tư trang và thả người.
Sáng hôm sau, nhà vua thiết triều, triệu tập tất cả những chiêm tinh gia nổi tiếng đang phục vụ trong triều để hỏi về việc bói toán, xem gần đây trong nước có điều gì bất thường không. Tất cả chiêm tinh gia sau khi gieo quẻ đều trả lời rằng mọi việc đều tốt lành. Nghe vậy, nhà vua liền cho tất cả nghỉ việc. Sau đó, ngài cho người tìm đến nhà ông bà cụ đã quan sát thiên tượng và nói chính xác về vận hạn của nhà vua. Hóa ra đó là một vị quan tế sư của tiên đế, nay đã nghỉ hưu và sống một cuộc sống đạm bạc. Nhà vua khẩn khoản mời vị cựu tế sư trở lại phục vụ triều đình. Viên tế sư đồng ý. Nhà vua vui mừng và ban cho một đặc ân: ông có thể nói lên một ước muốn, rồi theo đó sẽ được toại nguyện. Vị tế sư tâu rằng vì trong nhà có nhiều người, nên xin được về hội ý. Nhà vua chấp thuận.
Vị tế sư về nhà, triệu tập tất cả các thành viên trong gia đình, gồm bà vợ, con trai, con dâu và tớ gái. Sau khi tất cả đều có mặt, vị tế sư thông báo rằng nhà vua đã ban đặc ân, cho phép ông đưa ra một ước muốn và chắc chắn sẽ được toại nguyện. Vì vậy, ông hỏi từng người xem họ thực sự mong muốn điều gì.
Bà vợ bảo rằng nếu có được một trăm con bò sữa thì tốt biết bao.
Người con trai nói rằng nếu có được cỗ xe đẹp và sang trọng để đi dạo phố phường thì thật tuyệt vời.
Người con dâu thì thưa rằng cô luôn ước có những món trang sức đẹp và đắt giá.
Cô gia nhân Puṇṇā chỉ mong có được một chiếc cối giã và chày mới để bớt nhọc sức trong việc nấu nướng hằng ngày.
Vị tế sư là người từng trải, nên ông bảo rằng tất cả những điều đó rất dễ dàng có được nếu có nguồn thu nhập sung túc và ổn định. Vì vậy, ông mong nhà vua ban cho một "Agrahara" (thái ấp hay lộc điền) để thu thuế và an hưởng cả đời.
Hôm sau, viên tế sư trở lại hoàng cung triều kiến. Nhà vua hỏi:
"Ngươi đã hội ý cùng gia đình chưa? Tất cả có đồng thuận về một ước muốn chung không?"
Viên tế sư đáp bằng kệ ngôn:
Dù sống chung một nhà,
Ý mỗi người một khác.
Vợ muốn trăm bò sữa,
Con trai muốn xe sang,
Con dâu muốn nữ trang,
Gia nhân muốn cối, chày,
Còn riêng với thần đây,
Chỉ mong được thái ấp.
Nghe vậy, nhà vua mỉm cười và nghĩ rằng: "Nếu trong đời có được một ước muốn chắc chắn toại nguyện, thì không phải ai cũng biết và đồng thuận về điều tốt nhất để ao ước". Rồi ngài tuyên bố rằng khi tất cả thành viên trong gia đình tế sư không có chung một ước nguyện, thì mỗi người sẽ được mãn nguyện với điều mình mong muốn. Đó là món quà mà nhà vua ban tặng cho viên tế sư khi ông quay lại phục vụ triều đình.
Tỳ khưu Giác Đẳng phóng tác từ Kinh Bổn Sanh
IF THERE WERE ONLY ONE FULFILLED WISH
Nānāchanda Jātaka (Jātaka 289)
nānāchandā mahārāja,
ekāgāre vasāmase.
"Though we live in the same house,
Our desires are far apart."
Long ago, in a certain kingdom, there was a wise and intelligent king. One day, the king disguised himself as a commoner and went out at night to secretly observe the lives of his people. Unexpectedly, he encountered a group of thieves in the darkness. These rogues robbed the king of his belongings, tied him up, and planned to take him away for some sinister purpose.
While being restrained and lying on the ground, the king overheard a conversation between an elderly couple. The husband seemed to be a highly skilled astrologer. When the wife asked if he had observed anything special in the stars that night, the old man replied that he had seen the king of the land being captured but later managing to escape by himself.
Not long after, the king successfully negotiated with the thieves to take all his belongings but release him unharmed.
The next morning, the king held court and summoned all the famous astrologers serving in the royal palace. He asked if, through their calculations, they had foreseen any unusual events in the kingdom. After casting their divinations, all the astrologers replied that everything was auspicious and nothing was amiss. Hearing this, the king dismissed them all from service.
Then, he sent his attendants to locate the elderly couple who had observed the celestial signs and correctly predicted his fate. It turned out that the old man was a former royal priest who had served the previous king. Now retired, he lived a simple and modest life. The king earnestly invited the former priest to return to royal service. The priest agreed, and the king, overjoyed, granted him a special favor: he could make one wish, and it would surely be granted.
The priest, however, requested time to consult his household, as his family had many members. The king consented.
Returning home, the priest gathered all his family members—his wife, son, daughter-in-law, and a maidservant. Once everyone was present, he announced that the king had granted him a special privilege: he could make one wish, and it would be fulfilled. So now, they should each express what they truly desired.
The priest, being experienced in life, remarked that all of these things could easily be obtained if one had a stable and prosperous source of income. Therefore, he decided to ask the king for an “Agrahara” (a royal land grant) to collect taxes and live comfortably for the rest of his life.
The next day, the priest returned to the royal palace for an audience. The king asked:
“Have you consulted with your family? Did they agree on a common wish?”
The priest responded with a verse:
Though we live in the same house,
Our desires are far apart.
My wife desires a hundred cows,
My son wants a splendid chariot,
My daughter-in-law seeks fine jewelry,
And my maidservant craves a mortar and pestle.
But as for me, O King,
I only wish for a royal land grant.
Hearing this, the king smiled and thought: "Even if one had a guaranteed wish, not everyone would know what is best to desire." Then, he declared:
"Since the members of the priest’s household do not share a single wish, each shall receive what they desire."
Thus, the king granted every member of the priest’s family their respective wishes, as a gift for the priest's return to royal service.
Rendered into English from the Jātaka tale by Bhikkhu Giác Đẳng.
