Lớp Phật Pháp Buddhadhamma
Môn học: Phật Pháp Cơ Bản
Bài học ngày 19.8.2024
Phần VI: ÔN CỐ TRI TÂN
HẠNH PHÚC VÔ ĐIỀU KIỆN
Bổn sanh Sukhavihàri Jataka (#10)
Yañca aññe na rakkhanti,
yo ca aññe na rakkhati.
sa ve rāja sukhaṃ seti,
kāmesu anapekkhavāti.
Chẳng cần ai bảo vệ
Không phải bảo vệ ai
Không kỳ vọng dục lạc
Vị ấy ngủ an giấc
Câu chuyện xa xưa
Ngày xưa, có một vị ẩn sĩ xuất thân từ một gia đình Bà-la-môn giàu có, đã từ bỏ đời sống thế tục vì nhận ra sự vô thường của những lạc thú trần gian. Vị này sống cùng năm trăm đệ tử trong dãy núi Himalaya.
Một ngày nọ, vị ẩn sĩ cùng các đệ tử của mình đến Baranasi để khất thực và ở lại đó trong mùa mưa. Tại đây, các đạo sĩ được nhà vua tiếp đãi nồng hậu và cung cấp thức ăn cùng chỗ ở trong ngự viên. Khi mùa mưa kết thúc, vị ẩn sĩ xin từ biệt nhà vua để ra đi nhưng nhà vua lại yêu cầu vị này ở lại thêm. Vị ẩn sĩ đồng ý nán lại ít lâu và giao cho đệ tử trưởng tràng đưa đồ chúng trở về núi Himalaya.
Trở lại nơi tu tập trên núi, đệ tử trưởng tràng đã chu tất phận sự được giao phó. Đến ngày kia, vị này trở lại Baranasi để thăm thầy và thể hiện sự tôn kính, quan tâm của một người học trò, đồng thời thỉnh giáo về những điều cần hướng dẫn cho đồ chúng trong thời gian tới.
Sau khi đảnh lễ và thăm hỏi thầy, đệ tử trải y kép nằm cạnh bên và tâm sự: Trước kia, từng sống trong cung vàng điện ngọc có người hầu cận bảo vệ, nhưng bản thân lại luôn phải liệu toan sự an nguy của thần dân trong nước. Bây giờ, không ai lo cho mình mà mình cũng không phải bận lòng bảo vệ cho ai, nên sống với cõi lòng thanh thản. Nói đến đây, đệ tử thốt lên: “Hạnh phúc thay, thật hạnh phúc thay.”
Lúc đó, nhà vua đi đến nghe lời cảm thán về hạnh phúc của vị đạo sĩ đang nằm. Và vị đạo sĩ cũng chẳng ngồi dậy nghênh đón. Nhà vua phật ý và tỏ ra khinh thường vị đạo sĩ vì cho rằng ông không biết lễ nghi. Trước thái độ của nhà vua, vị ẩn sĩ ôn tồn bảo: “Tâu Đại Vương, đạo sĩ này vốn là một vị vua trị vì một vương quốc lớn hơn cả đất nước của Đại vương. Vị ấy đang cảm nhận hạnh phúc thật sự của đời sống thoát tục, không bị ràng buộc bởi khuôn mẫu, nên thể hiện niềm an lạc như vậy.” Rồi vị ẩn sĩ nói lên kệ ngôn:
Chẳng cần ai bảo vệ
Không phải bảo vệ ai
Không kỳ vọng dục lạc
Vị ấy ngủ an giấc
Nghe xong, nhà vua nhận ra sự hiểu lầm của mình đối với đệ tử trưởng và cảm thấy xấu hổ nên đã xin lỗi.
Người sống trong khuôn sáo khó cảm nhận được sự tự tại của cảnh giới không ràng buộc.
Câu chuyện trong thời của Đức Phật
Câu chuyện này được bậc Ðạo Sư kể lại tại rừng xoài Anupiya, về Trưởng lão Bhaddiya Sukhavihāri. Tôn giả Bhaddiya Sukhavihāri đã xuất gia cùng với sáu vị trong hoàng tộc, cùng với Upali là người thứ bảy. Trong thời gian đầu, Tôn giả Bhaddiya, Tôn giả Kimbila, Tôn giả Bhagu và Tôn giả Upāli sớm chứng quả A-la-hán, Tôn giả Ānanda chứng quả Dự Lưu, Tôn giả Anuruddha chứng được thiên nhãn, Tôn giả Ðề-bà-đạt-đa chứng được thiền định.
Khi còn là một vương gia, Tôn giả Bhaddiya tự bảo vệ mình như một vị thiên vương sắp đặt sự bảo vệ bản thân. Sau khi xuất gia và sống tịnh cư một mình, vị này cảm nhận rõ sự khác biệt giữa trạng thái luôn cẩn trọng liệu toan sự an nguy khi còn ở hoàng cung và niềm hạnh phúc ung dung tự tại của một tăng sĩ xuất gia. Tôn giả thường tự thốt lên: “Hạnh phúc thay, thật hạnh phúc thay.” Một vài vị tỳ khưu tình cờ nghe được nên thắc mắc. Câu chuyện được đem tới trước Đức Phật và được sáng tỏ. Đức Phật cũng nhân đó kể lại sự kiện tương tự ở kiếp tiền thân, khi đệ tử trưởng tràng là Tôn giả Bhaddiya, còn vị ẩn sĩ chính là Đức Thế Tôn.
UNCONDITIONAL HAPPINESS
Sukhavihàri Jataka (#10)
Yañca aññe na rakkhanti,
yo ca aññe na rakkhati.
sa ve rāja sukhaṃ seti,
kāmesu anapekkhavāti.
No one to protect,
No need to be protected,
Free from sensual desires,
One sleeps peacefully.
An Ancient Story
Once upon a time, there was a hermit born into a wealthy Brahmin family who renounced the worldly life upon realizing the impermanence of earthly pleasures. This hermit lived with five hundred disciples in the Himalayan mountains.
One day, the hermit and his disciples went to Baranasi to seek alms and stayed there during the rainy season. The hermits were warmly welcomed by the king, who provided them with food and accommodation in the royal garden. When the rainy season ended, the hermit requested permission from the king to depart, but the king asked him to stay a little longer. The hermit agreed to stay for a while and entrusted his chief disciple to lead the group back to the Himalayas.
Returning to the place of practice in the mountains, the chief disciple diligently fulfilled the assigned duties. One day, he returned to Baranasi to visit his teacher and express his respect and concern as a devoted student, while also seeking guidance on what to instruct the disciples in the coming time.
After paying respects and inquiring after his teacher, the disciple spread out his double robe beside the teacher and confided: "In the past, living in a palace with servants and guards, I always had to worry about the safety of the people in the kingdom. Now, no one cares for me, and I don’t have to worry about protecting anyone, so I live with a peaceful heart." Saying this, the disciple exclaimed, “Happy indeed, truly happy indeed.”
At that moment, the king approached and overheard the hermit expressing his happiness while lying down. The hermit did not rise to greet the king, which displeased the king, who felt that the hermit was being disrespectful. The hermit, understanding the king's attitude, calmly explained: “Your Majesty, this hermit was once a king who ruled over a kingdom far greater than yours. He is now experiencing the true happiness of a renounced life, free from worldly constraints, and that is why he expresses such contentment.” Then the hermit recited the verse:
No one to protect,
No one to be protected,
Free from sensual desires,
One sleeps peacefully.
Upon hearing this, the king realized his misunderstanding of the chief disciple and felt ashamed, so he apologized.
People who live within the confines of societal norms find it difficult to appreciate the freedom of an unbound existence.
A Story from the Time of the Buddha
This story was told by the Blessed One at Anupiya Mango Grove, concerning the Elder Bhaddiya Sukhavihàri. The Elder Bhaddiya Sukhavihàri had ordained along with six other nobles, with Upali being the seventh. Elder Bhaddiya, Elder Kimbila, Elder Bhagu, and Elder Upàli attained Arahantship, Elder Ànanda attained Stream-entry, Elder Anuruddha attained the divine eye, and Elder Devadatta attained meditative absorption.
As a prince, Elder Bhaddiya protected himself like a deity arranging his own safety. After ordaining and living in seclusion, he vividly recognized the stark difference between the constant vigilance for safety in the palace and the serene happiness of a renounced monk. Elder Bhaddiya often spontaneously exclaimed, “Happy indeed, truly happy indeed.” Some monks, overhearing this, were curious and brought the matter before the Buddha, who clarified the situation. The Buddha then recounted a similar past life event where the chief disciple was Elder Bhaddiya, and the hermit was the Blessed One himself.
Tỳ khưu Giác Đẳng phóng tác từ Kinh Bổn Sanh.
