Lớp Phật Pháp Buddhadhamma
Môn học: TƯƠNG ƯNG BỘ – SAṂYUTTANIKĀYA
Bài học ngày 8.9.2021
SÁT HẠI GÌ ĐƯỢC BẬC THÁNH TÁN ĐỒNG?
Kinh Đoạn Sát (Chetvāsuttaṃ)
(CHƯƠNG I. TƯƠNG ƯNG CHƯ THIÊN, PHẨM ĐOẠN) (S.i,41)
Sát hại sự sống là một trong những điều các bậc thánh không làm nhưng từ ngữ nầy được dùng trong bài kinh nầy để nhấn mạnh thái độ cần thẳng tay tiêu diệt đối với phẫn nộ. Từ một câu hỏi mang kịch tính Đức Phật trả lời với sự minh hoạ về bản chất thâm độc của phẫn nộ. Phẫn nộ cho người ta cả hai cảm giác vừa tàn nhẫn vừa ngọt ngào khi mà có thể trả đủa không thương tiếc để bộc lộ sự căm phẫn. Giống như một loài thảo mộc mà đầu ngọn như mật ngọt trong lúc gốc rễ thì cực độ. Phẫn nộ (kodha) là thứ cảm xúc rất khó tự chủ. Không dập tắt một cách dứt khoát – như chữ dùng trong bài kệ nầy là giết tận – thì ngọn lửa căm phẫn sẽ bùng cháy tạo nên thảm cảnh cho cả tác nhân lẫn nạn nhân.
|
Sāvatthinidānaṃ. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi Nhân duyên ở (Sāvatthī ), Ðứng một bên, vị Thiên nhân ấy nói lên bài kệ với Thế Tôn: |
||
| [Vị Thiên] | Bản dịch HT. Thích Minh Châu | Bản hiệu đính Tỳ kheo Giác Đẳng |
|
‘‘Kiṃsu chetvā sukhaṃ seti, kiṃsu chetvā na socati; Kissassu ekadhammassa, vadhaṃ rocesi gotamā’’ti. |
Sát vật gì được lạc? Sát vật gì không sầu? Có một pháp loại gì, Ngài tán đồng sát hại, Tôn giả Gotama? |
Giết gì ngủ được ngon? Giết gì không sầu muộn? Tôn Giả Gotama, Khen ngợi triệt tiêu gì? |
| [Thế Tôn] | ||
|
‘‘Kodhaṃ chetvā sukhaṃ seti, kodhaṃ chetvā na socati; Kodhassa visamūlassa, madhuraggassa devate; Vadhaṃ ariyā pasaṃsanti, tañhi chetvā na socatī’’ti. |
Sát phẫn nộ được lạc, Sát phẫn nộ không sầu, Phẫn nộ với độc căn, Với vị ngọt tối thượng, Pháp ấy, bậc Thánh Hiền, Tán đồng sự sát hại. Sát pháp ấy không sầu, Này Hiền giả Thiên nhân. |
Diệt phẫn nộ ngủ ngon, Diệt phẫn nộ không sầu, Đây hỡi này thiên nhân, Ngọn phẫn nộ mật ngọt, Nhưng cội rễ độc hại, Bậc hiền thánh ca ngợi, Sự triệt tiêu pháp ấy. |
kodha = phẫn nộ, nộ khí, căm phẫn
chetvā = theo Hậu Sớ Giải thì được hiểu là jhatvā là giết hết, triệt tiêu
sukhaṃ = an lạc, hạnh phúc
seti = ngủ
socati = sầu muộn
visamūla = (visa + mūla) = cội rễ có độc tố
madhuragga = (madhura+agga) = đầu ngọn ngọt ngào
devate = hỡi thiên nhân
vadha = sự triệt tiêu, đoạn diệt
ariyā = các bậc hiền thánh
pasaṃsati = tán thán, ca ngợi
Theo Sớ giải phẫn nộ có đầu ngọn như mật ngọt (madhuragga) mà gốc là độc tố (visamūla) vì phẫn nộ có thể tạo nên cảm giác hả hê, thích thú khi ăn miếng trả miếng.
Dịch giả: Hoà Thượng Thích Minh Châu
Hiệu đính & Biên soạn giáo trình: Tỳ kheo Giác Đẳng
-ooOoo-
1. Chetvāsuttaṃ [Mūla]
71. Sāvatthinidānaṃ. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘Kiṃsu chetvā [jhatvā (sī.), ghatvā (syā. kaṃ.) evamuparipi] sukhaṃ seti, kiṃsu chetvā na socati;
Kissassu ekadhammassa, vadhaṃ rocesi gotamā’’ti.
‘‘Kodhaṃ chetvā sukhaṃ seti, kodhaṃ chetvā na socati;
Kodhassa visamūlassa, madhuraggassa devate;
Vadhaṃ ariyā pasaṃsanti, tañhi chetvā na socatī’’ti.
1. Chetvāsuttavaṇṇanā [Aṭṭhakathā]
71. Chetvāvaggassa paṭhame chetvāti vadhitvā. Sukhaṃ setīti kodhapariḷāhena aparidayhamānattā sukhaṃ sayati. Na socatīti kodhavināsena vinaṭṭhadomanassattā na socati. Visamūlassāti dukkhavipākassa. Madhuraggassāti kuddhassa paṭikujjhitvā, akkuṭṭhassa paccakkositvā, pahaṭassa ca paṭipaharitvā sukhaṃ uppajjati, taṃ sandhāya madhuraggoti vutto. Imasmiṃ hi ṭhāne pariyosānaṃ agganti vuttaṃ. Ariyāti buddhādayo. Paṭhamaṃ.
