Lớp Phật Pháp Buddhadhamma
Môn học: TƯƠNG ƯNG BỘ – SAṂYUTTANIKĀYA
Bài học ngày 11.5.2022
PHẢI CẨN THẬN KHI “LẤY BỤNG TA SUY RA BỤNG NGƯỜI”
Kinh Kokālika (1) (Kokālikasuttaṃ)
CHƯƠNG VI. TƯƠNG ƯNG PHẠM THIÊN – PHẨM THỨ NHẤT (S. i, 148)
Tâm phàm phu phức tạp mà nông cạn. Tâm tư bậc giải thoát giản dị mà thâm sâu. Đem tâm lượng nhỏ hẹp mà đong đo tâm lượng bao la là điều bất khả. Ngay cả, theo Phật pháp, thì bậc thánh thấp cũng không thể thấu suốt tâm tư của bậc thánh cao còn nói gì lấy phàm tâm để đo lường thánh trí. Một tỳ khưu tâm dẫy đầy phiền não với ái chấp lợi, danh, nhân ngã bĩ thử mà nhận định về hai bậc đại trí giải thoát là điều hoàn toàn không thể. Người có tâm lượng rộng có thể hiểu kẻ tâm lượng hẹp. Trái lại là điều khó xẩy ra. Bài học ngàn xưa là vậy, ngàn sau vẫn vậy.
Sāvatthinidānaṃ. Tena kho pana samayena bhagavā divāvihāragato hoti paṭisallīno. Atha kho subrahmā ca paccekabrahmā suddhāvāso ca paccekabrahmā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā paccekaṃ dvārabāhaṃ nissāya aṭṭhaṃsu.
Tại Sāvatthi.
Thuở ấy vào một buổi trưa Đức Thế Tôn đang độc cư tịnh mặc
Bấy giờ có hai Phạm thiên bích chi Subrahmā và Suddhavāsa đi đến Thế Tôn. Sau khi đến mỗi vị đứng tại một cột trụ.
Atha kho subrahmā paccekabrahmā kokālikaṃ bhikkhuṃ ārabbha bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘Appameyyaṃ paminanto, kodha vidvā vikappaye;
Appameyyaṃ pamāyinaṃ, nivutaṃ taṃ maññe puthujjana’’nti.
Rồi Phạm thiên bích chi Subrahmā đề cập tới tỳ khưu Kokālika nói lên kệ ngôn nầy trước Đức Thế Tôn:
Con nghĩ người có trí
Không đo cái vô lượng?
Chỉ phàm phu mê tối
Suy ta ra bụng người.
‘‘Appameyyaṃ paminanto kodha vidvā vikappaye
= Người có trí sao lại có thể lượng định cái không thể đo lường?
Appameyyaṃ pamāyinaṃ nivutaṃ taṃ maññe puthujjana’’nti
= Con nghĩ những ai đem tâm lượng hẹp hòi để đo lường tâm bao la vô lượng đúng là phàm phu tầm thường
Kokālika là một tỳ khưu có tâm nghĩ quấy đối với nhị vị thượng thủ thinh văn. Câu chuyện sẽ được kể chi tiết trong Kinh Kokālika 2 ở cuối phẩm nầy.
Cả hai phạm thiên bích chi Subrahmā và Suddhavāsa trước kia là những tỳ khưu đã được Đức Phật xác chứng là những bậc tam quả a na hàm nêu dù sanh vào cõi phạm thiên vẫn thường quan tâm sinh hoạt Tăng chúng.
Trong phẩm nầy có hai bài kinh mang tên Kokālika nhưng không đánh số. Bản dịch ghi số trong ngoặc đơn để người đọc dễ phân biệt.
Tỳ khưu Giác Đẳng dịch và biên soạn giáo trình
7. Kokālikasuttaṃ [Mūla]
178. Sāvatthinidānaṃ. Tena kho pana samayena bhagavā divāvihāragato hoti paṭisallīno. Atha kho subrahmā ca paccekabrahmā suddhāvāso ca paccekabrahmā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā paccekaṃ dvārabāhaṃ nissāya aṭṭhaṃsu. Atha kho subrahmā paccekabrahmā kokālikaṃ bhikkhuṃ ārabbha bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘Appameyyaṃ paminanto, kodha vidvā vikappaye;
Appameyyaṃ pamāyinaṃ, nivutaṃ taṃ maññe puthujjana’’nti.
7. Kokālikasuttavaṇṇanā [Aṭṭhakathā]
178. Sattame appameyyaṃ paminantoti appameyyaṃ khīṇāsavapuggalaṃ ‘‘ettakaṃ sīlaṃ, ettako samādhi, ettakā paññā’’ti evaṃ minanto. Kodhavidvā vikappayeti ko idha vidvā medhāvī vikappeyya, khīṇāsavova khīṇāsavaṃ minanto kappeyyāti dīpeti. Nivutaṃ taṃ maññeti yo pana puthujjano taṃ pametuṃ ārabhati, taṃ nivutaṃ avakujjapaññaṃ maññāmīti. Sattamaṃ.
