Môn học: TƯƠNG ƯNG BỘ – SAṂYUTTANIKĀYA
Bài học ngày 16.6.2024
NHỮNG THỨ GÂY NGHIỆN TRONG CUỘC TỬ SINH
Kinh Xúc Tác Cho Dục Vọng (Rajanīyasaṇṭhitasuttaṃ)
Tập III – Uẩn
Chương I. Tương Ưng Uẩn-Phần II-Phẩm A-La-Hán (S,iii,70)
Trên cả hai bình diện thân và tâm đều có những thứ gây nghiện. Sự chấp thủ năm uẩn như sự nghiện ngập của tâm. Mặc dù là hệ luỵ nhưng trở thành lẽ sống và tiêu chí phấn đấu của muôn loài chúng sanh. Con đường giải thoát đòi hỏi khả năng vượt thoát khỏi những cám dỗ của ma tuý tinh thần. Đức Phật từng xác nhận rằng có ít chúng sanh có bản lãnh thoát khỏi mê hồn trận của Ma Vương.
Kinh văn
Sāvatthinidānaṃ.
Atha kho aññataro bhikkhu …pe… ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: “sādhu me, bhante, bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu, yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā …pe… vihareyyan”ti.
Nhân duyên ở Sāvatthi.
Bấy giờ có một vị tỳ khưu đi đến đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Vị tỳ khưu ấy bạch rằng:
—Bạch Đức Thế Tôn, tốt lành thay Đức Thế Tôn thuyết pháp cô đọng súc tích cho con! Sau khi nghe thuyết pháp, con sẽ sống một mình, tịnh cư, nhiệt tâm, tinh cần, không xao lãng.
“Yaṃ kho, bhikkhu, rajanīyasaṇṭhitaṃ; tatra te chando pahātabbo”ti.
“Aññātaṃ, bhagavā, aññātaṃ, sugatā”ti.
—Này Tỳ khưu, hãy đoạn trừ những gì là xúc tác cho dục vọng.
—Bạch Đức Thế Tôn, con đã hiểu. Bạch Thiện Thệ, con đã hiểu.
“Yathā kathaṃ pana tvaṃ, bhikkhu, mayā saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ ājānāsī”ti?
“Rūpaṃ kho, bhante, rajanīyasaṇṭhitaṃ; tatra me chando pahātabbo.
Vedanā …
saññā …
saṅkhārā …
viññāṇaṃ rajanīyasaṇṭhitaṃ; tatra me chando pahātabbo.
Imassa khvāhaṃ, bhante, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmī”ti.
—Này Tỳ khưu, Thầy hiểu ý nghĩa một cách rộng rãi điều Ta nói một cách ngắn gọn như thế nào?
—Bạch Đức Thế Tôn, sắc là xúc tác cho dục vọng, con cần đoạn trừ ước muốn đối với (sắc); thọ là xúc tác cho dục vọng, con cần đoạn trừ ước muốn đối với (thọ); tưởng là xúc tác cho dục vọng, con cần đoạn trừ ước muốn đối với (tưởng); hành là xúc tác cho dục vọng, con cần đoạn trừ ước muốn đối với (hành); thức là xúc tác cho dục vọng, con cần đoạn trừ ước muốn đối với (thức).
“Sādhu sādhu, bhikkhu. Sādhu kho tvaṃ, bhikkhu, mayā saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ ājānāsi.
Rūpaṃ kho, bhikkhu, rajanīyasaṇṭhitaṃ; tatra te chando pahātabbo.
Vedanā …
saññā …
saṅkhārā …
viññāṇaṃ rajanīyasaṇṭhitaṃ; tatra te chando pahātabbo.
—Tốt lắm, tốt lắm, này Tỳ khưu với lời nói cô đọng của Ta, Thầy đã hiểu ý nghĩa một cách rộng rãi. Sắc là xúc tác cho dục vọng, con cần đoạn trừ ước muốn đối với (sắc); thọ là xúc tác cho dục vọng, con cần đoạn trừ ước muốn đối với (thọ); tưởng là xúc tác cho dục vọng, con cần đoạn trừ ước muốn đối với (tưởng); hành là xúc tác cho dục vọng, con cần đoạn trừ ước muốn đối với (hành); thức là xúc tác cho dục vọng, con cần đoạn trừ ước muốn đối với (thức).
Rồi vị tỳ khưu ấy, sau khi hoan hỷ tín thọ lời dạy của Đức Thế Tôn, từ chỗ ngồi đứng dậy, thân phía phải hướng về Ngài rồi ra đi.
Và vị tỳ khưu ấy sống một mình, tịnh cư, nhiệt tâm, tinh cần, không xao lãng, không bao lâu chứng được mục đích mà một thiện gia nam tử chân chánh xuất gia, từ bỏ thế tục, sống không gia đình hướng đến là vô thượng cứu cánh phạm hạnh. Vị ấy ngay trong hiện tại, tự mình với thắng trí, chứng ngộ, chứng đạt và an trú. Vị ấy biết: “Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, những việc nên làm đã làm, không còn trở lui trạng thái này nữa”.
Vị tỳ khưu ấy đã trở thành một trong những vị vô sanh ứng cúng.
Chú Thích
Chữ “rajanīyasaṇṭhita” nghĩa là kích thích tố hay chất xúc tác cho hào hứng. Có thể hiểu như thứ cafeine của tinh thần. Năm uẩn vốn là tác động sự hứng khởi để hành động và tạo điều kiện tồn tại trong kiếp trầm luân.
Những chấp thủ “đây là ta, là của ta, là tự ngã của ta” đều bắt nguồn từ nền tảng của năm uẩn. Khi hành giả lãnh hội và nhận thức tính phù ảo, hệ luỵ của năm uẩn thì giảm thiểu thị dục huyễn ngã.
Tỳ khưu Giác Đẳng dịch và biên soạn.
Sớ Giải Kinh Rajanīyasaṇṭhitasutta
aṭṭhame rajanīyasaṇṭhitanti rajanīyena ākārena saṇṭhitaṃ, rāgassa paccayabhāvena ṭhitanti attho. navamadasamāni rāhulasaṃyutte vuttanayeneva veditabbānīti. aṭṭhamādīni.
