Lớp Phật Pháp Buddhadhamma
Môn học: THẮNG PHÁP PHỔ THÔNG
THẮNG PHÁP TẬP YẾU (ABHIDHAMMATTHASAṄGAHA)
Bài 93. Tổng Hợp Các Phân Loại Bất Thiện - Tứ Thân Phược (Gantha)
Cattāro ganthā – abhijjhākāyagantho, byāpādo kāyagantho, sīlabbataparāmāso kāyagantho, idaṃsaccābhiniveso kāyagantho.
Bốn thân phược (gantha): Tham ác thân phược (Abhijjhā-kāyagantha), sân độc thân phược (Byāpāda-kāyagantha), giới cấm thủ (Sīlabbataparāmāsakāyagantha), tự thị thân phược (Idaṃsaccābhinivesa-kāyagantha).
Chú thích:
Chữ “ganthā” nguyên nghĩa là nút thắt, từ Hán Việt gọi là “kết” nên bốn pháp này còn được dịch là “tứ kết”. Do vì lý do ngôn phong nên phải dùng hai từ là thân phược, thí dụ như không suông khi dịch là “giới cấm thủ kết” mà thay vào đó là “giới cấm thủ thân phược). Chữ “kāyagantha” dịch là thân phược là cách dịch sát văn. Mặc dù “kāya” ở đây dịch là “thân” nhưng không phải là thân thể thuộc sắc pháp mà là tự thể. Đây là những nút thắt khiến chúng sanh gắn kết chặt chẽ với trầm luân sanh tử. Bốn pháp này là những pháp có thể tăng trưởng tới mức cao độ, trở thành những mối “nút buộc” khó gỡ trong cuộc sống.
Tham ác thân phược (Abhijjhā-kāyagantha) là sự ham muốn cao độ đến mức có thể gây hại cho bản thân và tha nhân. Thí dụ, sự ưa thích cái gì thuộc người khác chỉ mới là tham đơn thuần. Bất chấp thủ đoạn để chiếm đoạt gọi là tham ác.
Sân độc thân phược (Byāpāda-kāyagantha) là sự oán ghét đến mức độ gây nghiệt ngã. Thí dụ như trường hợp một vị vua, vì thịnh nộ ra lệnh tru di tam tộc đối với một người nào đó.
Giới cấm thủ thân phược (Sīlabbataparāmāsakāyagantha) là sự mê tín dị đoan dẫn đến những hành trì cực đoan, như luôn bỏ số tiền lớn đốt vàng mã hay ngày xưa có hủ tục giết trinh nữ tế thần.
Tự thị biên kiến thân phược (Idaṃsaccābhinivesa-kāyagantha) là cái nhìn thiển cận cực đoan. Nguyên nghĩa chữ “idaṃsaccābhinivesa” có nghĩa là cố chấp cho rằng “chỉ có đây là chân lý ngoài ra đều hư vọng”. Như ngày xưa, một số vua quan được nghe là bên trời Tây có những ngọn đèn trút xuống vẫn cháy sáng, thì cười cho là hoang đường vì đã là ngọn lửa thì phải cháy lên.
Một khi bốn trạng thái bất thiện trên tăng vọt đến mức cao độ, thì quả thật khó gỡ và rất khó để chuyển hoá.
Pháp bản thể của tham ác là thuộc tánh tham; bản thể của sân độc là thuộc tánh sân; bản thể của giới cấm thủ và tự thị biên kiến là thuộc tánh tà kiến.
Tỳ khưu Giác Đẳng dịch và biên soạn.
