Lớp Phật Pháp Buddhadhamma
Môn học: THẮNG PHÁP PHỔ THÔNG
Bài học ngày 10.3.2023
THẮNG PHÁP TẬP YẾU (ABHIDHAMMATTHASAṄGAHA)
Bài 41. Tương Hợp Giữa Tâm và Thuộc tánh – Phần I
(lưu ý: phần nầy sẽ được giảng trong nhiều bài học)
Một trong những điều rất quan trọng trong việc học Thắng Pháp Abhidhamma là hiễu rõ sự tương hợp của tâm và các thuộc tánh. Người học không những chỉ nên nhớ những con số mà còn hiểu rõ lý do tại sao có và không có. Đây của là đặc điểm mà Thắng Pháp mang lại cho người học.
Nên lưu ý rằng người học cần nắm rõ cả hai chiều mỗi tâm tương hợp bao nhiêu thuộc tánh, và ngược lại, mỗi thuộc tánh tương hợp bao nhiêu tâm. Đó là hai góc cạnh nhìn khác nhau. Mỗi phương diện cho chúng ta cái hiểu khác biệt. Chính vì vậy không nên xem thường.
Trước kia Ngài Tịnh Sự dịch chữ sampayoga là “hợp đồng” đôi khi HT Thích Minh Châu cũng dùng chữ “hiện hành” trong giáo trình nầy gọi là sự tương hợp để chỉ cho sự đồng sanh của tâm và thuộc tánh trong một sát na tâm.
PHẦN I. TƯƠNG HỢP TÂM ĐỐI VỚI THUỘC TÁNH
| TÂM | THUỘC TÁNH | CHÚ THÍCH |
| Ngũ song thức | 7 thuộc tánh tợ tha biến hành | Mặc dù trên bình diện rộng thì nhãn thức, nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, thân thức được nói rất nhiều (…) nhưng trên phương diện vĩ mô đây là những tâm biết cảnh sơ khởi và muội lược nhất nên chỉ có 7 thuộc tánh tợ tha biến hành. |
| Tâm tiếp nhận | 10 thuộc tánh tợ tha tương hợp (trừ cần, hỷ, dục). | Đây là loại tâm cơ năng không giới hạn bởi sự nhận biết cảnh sơ khởi như ngũ song thức nhưng cũng chưa mang chức năng sâu sắc như các tâm xử lý do vậy không có các thuộc tánh cần, hỷ, dục. |
| Tâm kiểm tra |
A) Tâm kiểm tra thọ xả: có 10 thuộc tánh tợ tha tương hợp (trừ cần, hỷ, dục). |
Một thứ tâm cơ năng. Nhưng khi “cảnh rất tốt” hiện khởi có thuộc tánh hỷ. |
| Tâm khai ngũ môn | Có 10 thuộc tánh tợ tha (trừ cần, hỷ, dục) | Một thứ tâm cơ năng với những thuộc tánh căn bản. |
| Tâm khai ý môn | Có 11 thuộc tánh tợ tha (trừ hỷ, dục) | Một thứ tâm cơ năng với những thuộc tánh căn bản nhưng hoàn toàn thuộc nội tại nên có thuộc tánh cần. |
| Tâm sanh tiếu | Có 12 thuộc tánh tợ tha tương hợp (trừ dục) | Tâm là việc cười “bản năng” cho chư vị ứng cúng thinh văn nên vẫn không tinh tế nên không có thuộc tánh dục. |
Trước kia Ngài Tịnh Sự dịch chữ sampayoga là “hợp đồng” đôi khi HT Thích Minh Châu cũng dùng chữ “hiện hành” trong giáo trình nầy gọi là sự tương hợp để chỉ cho sự đồng sanh của tâm và thuộc tánh trong một sát na tâm.
Tỳ khưu Giác Đẳng biên soạn
