Lớp Phật Pháp Buddhadhamma

Môn học: Phật Pháp Cơ Bản

Phần VI: ÔN CỐ TRI TÂN

BẰNG HỮU TÊN XẤU MÀ NGƯỜI TỐT

Người Có Tên “Vận Đen” (Kāḷakaṇṇī Jātaka # 83)

Mitto have sattapadena hoti,
sahāyo pana dvādasakena hoti.
māsaḍḍhamāsena ca ñāti hoti,
tatuttariṃ attasamopi hoti.
sohaṃ kathaṃ attasukhassa hetu,
cirasanthutaṃ kāḷakaṇṇiṃ jaheyyanti.

Đi bảy bước đủ thành hảo hữu
Mươi ngày gần là tri kỷ thâm giao
Cạnh nửa tháng hoá thành thân thiết
Tháng năm dài như thể tự thân
Sao vì những lý do tầm thường
Lại xa lánh bạn lành như thế?

Ông Anāthapiṇḍika (Cấp Cô Độc) có một người bạn. Người này đã từng chơi chung với Anāthapiṇḍika từ thời thơ ấu, học cùng một thầy và được biết đến với cái tên Kāḷakaṇṇī (nghĩa là “Vận Đen” hay "Người xui xẻo"). Theo thời gian, anh ta trở nên nghèo khó, không thể tự nuôi sống bản thân, nên đến gặp Anāthapiṇḍika để cầu giúp đỡ. Anāthapiṇḍika giúp anh bằng tình thân, cấp cho anh ta một khoản chi phí sinh hoạt và cho phép anh ta ở trong gia đình mình. Anh ta trở thành người phụ tá hữu ích, đảm đương nhiều việc cho Anāthapiṇḍika. Một ngày nọ, các bạn bè của Anāthapiṇḍika đến gặp ông và nói:

“Đại thương gia, đừng giữ người đó ở đây. Tên của anh ta là 'Kāḷakaṇṇī', chỉ nghe cái tên thôi cũng khiến quỷ thần chạy trốn. Anh ta nghèo khổ và xui xẻo, sao ngài lại giữ anh ta làm gì?”

Anāthapiṇḍika đáp:

“Cái tên chỉ là một danh xưng, những người trí không lấy tên làm vấn đề. Không nên phán xét ai đó chỉ dựa vào tên của họ. Tôi không thể vì cái tên mà từ bỏ người bạn đã cùng tôi chơi đùa từ thuở nhỏ.”

Không để ý đến lời khuyên của họ, một ngày nọ, Anāthapiṇḍika giao nhiệm vụ bảo vệ nhà cửa cho Kāḷakaṇṇī rồi đi đến một ngôi làng của mình. Trong khi đó, một nhóm trộm cướp nghe tin Anāthapiṇḍika vắng nhà, liền vũ trang đến bao vây căn nhà vào ban đêm. Kāḷakaṇṇī có dự cảm là khi chủ vắng nhà thì bọn cướp có thể lợi dụng cơ hội để cướp bóc. Nghĩ vậy Kāḷakaṇṇī đã bố trí những gì cần thiết và tăng cường canh gác trong đêm. Khi nhận ra bọn trộm đột nhập, anh lập tức ra lệnh cho người nhà:

“Ngươi hãy thổi tù và! Ngươi hãy đánh trống lên!”

Anh tạo ra âm thanh huyên náo khắp nơi, như thể đang tổ chức một buổi lễ lớn. Bọn trộm nghĩ rằng:

“Chúng ta nghe nhầm rồi, ngôi nhà này không hề trống, có lẽ vị đại thương gia vẫn ở đây.”

Hoảng sợ, chúng vứt bỏ vũ khí và chạy trốn.

Sáng hôm sau, mọi người tìm thấy vũ khí bị vứt bỏ khắp nơi. Họ bàng hoàng nhận ra rằng, nếu không nhờ người bảo vệ thông minh và cẩn thận như vậy, bọn trộm đã có thể lục soát cả căn nhà. Khi Anāthapiṇḍika trở về, họ kể lại toàn bộ sự việc. Nghe vậy, Anāthapiṇḍika nói:

“Nếu ta nghe lời các ngươi mà đuổi người bạn này đi, hôm nay gia đình ta đã chẳng còn gì. Một cái tên không đáng để đánh giá, chỉ có lòng trung thành và sự chân thành mới là quan trọng.”

Ông ban thưởng hậu hĩnh cho Kāḷakaṇṇī, rồi đến gặp Đức Phật để kể lại toàn bộ câu chuyện.

Đức Phật dạy:

“Không phải chỉ lần này Kāḷakaṇṇī mới bảo vệ tài sản của bạn mình. Trong quá khứ, anh ta cũng đã làm như vậy.”

Rồi Ngài kể lại câu chuyện tiền thân vốn từng xảy ra, cũng là một người bạn tuy tên xấu nhưng người rất tốt tương tự như trong kiếp hiện tại. Trong kiếp đó bản thân Ngài có người bạn rất tốt nhưng tên lại xấu. Bất chấp dèm pha Ngài vẫn quý trọng bạn và người bạn đã là một trợ tá vô cùng đắc lực. Đây là lời của Đức Bồ Tát nói về tình tri kỷ:

Đi bảy bước đủ thành hảo hữu
Mươi ngày gần là tri kỷ thâm giao
Cạnh nửa tháng hoá thành thân thiết
Tháng năm dài như thể tự thân
Sao vì những lý do tầm thường
Lại xa lánh bạn lành như thế?

Mới hay tên là tên gọi. Người có tên đẹp chưa hẳn đã tốt mà người người có tên xấu có khi là thiện hữu đáng kết giao.

Tỳ khưu Giác Đẳng phóng tác từ Kinh Bổn Sanh

The Friend with a Bad Name but a Good Heart


The Man Named "Bad Luck" (Kāḷakaṇṇī Jātaka #83)

Mitto have sattapadena hoti,
Sahāyo pana dvādasakena hoti.
Māsaḍḍhamāsena ca ñāti hoti,
Tatuttariṃ attasamopi hoti.
Sohaṃ kathaṃ attasukhassa hetu,
Cirasanthutaṃ kāḷakaṇṇiṃ jaheyyanti.

A friend is formed through seven steps walked together,
Twelve days suffice to reveal a true comrade.
Two weeks or a month's tested loyalty,
Turns them into family.
Through the years, they become a second self.
How then, for petty personal reasons,
Could one abandon a loyal friend so long cherished?

Anāthapiṇḍika, the generous benefactor also known as the great donor, had a childhood friend named Kāḷakaṇṇī, meaning "Bad Luck." They had played together as children, studied under the same teacher, and shared a close bond. Over time, Kāḷakaṇṇī fell into poverty and was unable to sustain himself, so he turned to Anāthapiṇḍika for help.

Out of compassion and friendship, Anāthapiṇḍika provided him with financial support and allowed him to stay with his family. Kāḷakaṇṇī proved to be a helpful and loyal assistant, taking care of many tasks. However, his name became a point of ridicule.

One day, Anāthapiṇḍika’s other friends approached him and said:
“Great merchant, you should not keep that man here. His name, ‘Bad Luck,’ is so ill-fated that even demons would flee at the sound of it. He is poor and unlucky—why do you keep him around?”

Anāthapiṇḍika replied:
“A name is merely a label. Wise people do not judge others by their names. I cannot abandon a friend who has shared my life since childhood merely because of his name.”

Ignoring their advice, Anāthapiṇḍika entrusted Kāḷakaṇṇī with the responsibility of guarding his house while he traveled to one of his villages.

Meanwhile, a group of thieves, hearing that Anāthapiṇḍika was away, armed themselves and surrounded the house at night. Sensing danger, Kāḷakaṇṇī had prepared for such an event and stayed vigilant. When he noticed the thieves approaching, he alerted the household, shouting:
“Blow the conch! Beat the drums!”

He created a commotion throughout the house, making it sound as though a grand celebration was taking place. Alarmed, the thieves thought:
“We were wrong to assume the house was empty—clearly, the great merchant is still here.”

In panic, they abandoned their weapons and fled.

The next morning, the household found discarded weapons scattered around the property. They realized that, without Kāḷakaṇṇī's vigilance and quick thinking, the house would have been thoroughly looted. When Anāthapiṇḍika returned and heard the story, he said:
“If I had listened to your advice and sent my friend away, today my family would have lost everything. A name is of no consequence—only loyalty and sincerity matter.”

He rewarded Kāḷakaṇṇī generously and later visited the Buddha to recount the events.

The Buddha said:
“This is not the first time Kāḷakaṇṇī has safeguarded his friend’s home. In the past, too, he protected his friend’s household.”

He then recounted a similar story from a past life, in which the Bodhisatta had a dear friend with a bad name but a noble heart. Despite criticism, the Bodhisatta valued his friend and benefited greatly from his loyalty.

The Buddha concluded with these verses:

A friend is formed through seven steps walked together,
Twelve days suffice to reveal a true comrade.
Two weeks or a month's tested loyalty,
Turns them into family.
Through the years, they become a second self.
How then, for petty personal reasons,
Could one abandon a loyal friend so long cherished?

Thus, a name is but a label. A person with a pleasant name may not necessarily be good, while one with an unfortunate name may turn out to be a true and noble friend.

Adapted by Bhikkhu Giác Đẳng Jotika from the Jataka Commentary